Авариялық-құтқару қызметі – төтенше жағдайлар кезінде адам өмірін қорғау, зардап шеккендерді құтқару, апаттың салдарын жою және қауіптің одан әрі таралуына жол бермеу мақсатында құрылған арнайы құрылым. Бұл қызметтің жұмысы апаттың түріне, көлеміне және деңгейіне қарай ұйымдастырылады.
Авариялық-құтқару қызметі табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларда бірінші болып көмекке келеді. Олар өрт, жарылыс, жер сілкінісі, су тасқыны, химиялық немесе радиациялық апат сияқты жағдайларда шұғыл іс-қимыл жүргізеді. Құтқарушылар адамдарды қауіпті аймақтардан көшіреді, жараланғандарға алғашқы медициналық көмек көрсетеді, зақымданған аумақтарды қауіпсіз ету жұмыстарын атқарады.
Бұл саладағы мамандар тәулік бойы кезекшілікте болады. Шақырту түскен сәттен бастап санаулы минуттар ішінде оқиға орнына жету – олардың басты міндеті. Әрбір әрекет нақты жоспар мен нұсқаулыққа сай орындалады. Құтқарушылардың іс-қимылы үйлесімді болуы үшін арнайы жаттығулар мен оқу-жаттығу жиындары тұрақты өткізіледі.
Жедел құтқару бөлімшелері апат орнына келген соң жағдайды бағалап, тәуекел деңгейін анықтайды. Осыдан кейін тиісті құрал-жабдықтар мен техника қолданылады. Кей жағдайда апат аймағында дрон, тепловизор және геоіздеу құрылғылары пайдаланылады.
Құтқару қызметінің тиімділігі олардың материалдық-техникалық жабдықталуына тікелей байланысты. Қазіргі таңда төтенше жағдайлар департаменттері заманауи техникамен және құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілуде. Арнайы автокөліктер, өрт сөндіру машиналары, судан құтқару қайықтары, газ-түтіннен қорғайтын костюмдер, тыныс алу аппараттары мен байланыс құралдары – құтқарушының сенімді серігі.
Сонымен қатар робототехника мен заманауи бақылау жүйелері де енгізіліп жатыр. Бұл апат аймағындағы қауіп деңгейін төмендетіп, адам өмірін сақтау мүмкіндігін арттырады. Аймақтарда апаттық-құтқару бекеттері мен оқу орталықтары құрылып, мамандардың кәсіби дайындығы мен техникалық шеберлігін жетілдіруге басымдық берілген.
Авариялық-құтқару қызметі – мемлекеттің қауіпсіздік жүйесіндегі стратегиялық маңызы бар құрылым. Бұл саладағы әрбір маман кез келген уақытта елдің түкпір-түкпірінде көмекке шығуға дайын. Құтқарушылардың батылдығы мен заманауи техниканың үйлесімі – төтенше жағдайлардың салдарын азайтып, мыңдаған адамның өмірін сақтап қалуға мүмкіндік беріп отыр.